DOOR biedt forensisch beschermd wonen en dagbesteding vanuit de locatie aan de rand van Middelburg en ambulante begeleiding in Zeeland. De organisatie is expert in forensische zorg en ondersteunt op alle leefgebieden. DOOR werkt samen met de reclassering, gemeenten en andere ketenpartners.

Forensische zorg levert een belangrijke bijdrage aan de veiligheid van onze samenleving. Zoals het Kwaliteitskader Forensische Zorg stelt, is het van belang dat deze zorg zich kwalitatief blijft ontwikkelen aan de hand van gezamenlijke leer- en ontwikkelprocessen.

Forensische zorg gaat veelal om behandeling en begeleiding van complexe problematiek. Het betreft zorg aan cliënten met een psychische/psychiatrische stoornis en/of verslavingsproblematiek en/of een licht verstandelijke beperking. De problematiek is altijd gecombineerd met een verleden in criminaliteit, detenties en in veel gevallen een leven op straat. DOOR ondersteunt bij een terugkeer in de maatschappij en heeft de maatschappelijke opdracht om de kans op recidive te verminderen. Het motto van DOOR is ‘Samen DOOR’.

Missie
Samen DOOR, passende zorg, een veiligere maatschappij.

Visie
DOOR biedt forensische zorg aan mensen die willen re-integreren in de maatschappij. Wij gaan daarbij uit van de kracht van de mens en zoeken samen met de cliënt naar zijn of haar kwaliteiten en valkuilen op basis van verbinding, vertrouwen en verantwoordelijkheid. We zijn forensisch scherp en werken in de keten aan het voorkomen van recidive en daarmee aan een veiligere maatschappij.

Aanbod
Het forensisch zorgaanbod van DOOR bestaat uit verblijfszorg en ambulante zorg (ambulante begeleiding en dagbesteding).

DOOR is expert in:

  • Het begeleiden en behandelen van meervoudige problemen en delictgedrag. Criminaliteit: risico op criminaliteit, overlast, antisociaal gedrag en/of veel contacten met politie en justitie;
    • Een licht verstandelijke beperking: zowel aangeboren als op latere leeftijd ontstaan, mogelijk door het gebruik van middelen;
    • Psychiatrische problematiek: vaak hebben onze cliënten last van persoonlijkheidsstoornissen of psychotische symptomen;
    • Verslavingsproblematiek: hierbij is sprake van middelenmisbruik of middelenafhankelijkheid en diverse complexe problematiek. Met daarbij bijkomende lichamelijke problemen als gevolg de verslaving;
    • Complexe problematiek op levensgebieden: rondom wonen, dagbesteding, financiële problemen, problemen in vrijetijdsbesteding of problemen in sociale contacten;
    • Moeizame trajecten: zorgmijdend, lage motivatie, weinig probleem inzicht.
  • Begeleiding op beschermende- en risicofactoren om de kans op recidive te verkleinen;
  • Ondersteuning bij het ontwikkelen van competenties ten behoeve van het vergroten van de zelfredzaamheid;
  • Outreachende begeleiding op de leefgebieden;

Verblijfszorg
Bij Forensisch Beschermd Wonen (FBW) biedt DOOR verblijfszorg (GGZ C en VG) waarin 18 cliënten met meervoudige problematiek worden begeleid in hun resocialisatietraject. De expertise richt zich op begeleiding van cliënten met een licht verstandelijke beperking (LVB), psychiatrische problematiek, gedragsproblematiek en verslavingsproblematiek in remissie.

De cliënten worden vanuit een rustig gelegen en middelenvrije setting, intensief begeleid op meerdere leefgebieden. De 24-uursbegeleiding wordt afgestemd op de individuele behoeften. DOOR werkt aan het vergroten van de zelfredzaamheid van het individu en betrekt de risicofactoren in de begeleiding, dit ter vermindering van de kans op recidive. In het traject wordt verblijfszorg gecombineerd met dagbesteding. Het doel van het dagbestedingsprogramma is gericht op maximale arbeidsparticipatie. Stap voor stap wordt gewerkt aan de re-integratie van de cliënt.

De mate van begeleiding kan variëren van licht tot zwaar:

  • Zorgzwaartepakketten VG 1-4 en ZZP-VG 6 en 7
  • Zorgzwaartepakketten GGZ C 1 – 5
  • Dagbesteding

Ambulante begeleiding
DOOR biedt forensisch ambulante begeleiding bij zelfstandig wonende cliënten, met LVB  en/of psychische- en/of verslavingsproblematiek. DOOR heeft als doel de zelfredzaamheid van de cliënt te vergroten, zodat deze in staat is zo zelfstandig als mogelijk te wonen.

Het aanleren of versterken van vaardigheden vergroot de zelfredzaamheid van de cliënt. Ook wordt het netwerk van de cliënt (indien mogelijk) betrokken en versterkt.

Bij beëindiging van de justitiële titel bieden we continuïteit van forensisch ambulante zorg in het kader van WMO en WLZ.

Dagbesteding
DOOR biedt dagbesteding voor zowel de cliënten in verblijfszorg als in ambulante zorg. We hebben de overtuiging dat een zinvolle dagbesteding, al dan niet gericht op (terugkeer naar) werk, bijdraagt aan stabiliteit en herstel. In de dagbesteding doen de cliënten arbeidsritme op en werken we samen aan het ontwikkelen van arbeidsvaardigheden. Het doel van de dagbesteding is om met de cliënten toe te werken naar maximale arbeidsparticipatie.

Aantal cliënten
In 2022 heeft DOOR aan 71 cliënten zorg verleend, onder wie:

  • 42 cliënten voor forensisch ambulante begeleiding, waarvan 11 cliënten met een forensische zorgtitel, 23 cliënten met een WMO-indicatie en 8 cliënten met een WLZ-indicatie.
  • 34 cliënten voor forensisch beschermd wonen, allen met een forensische zorgtitel, waarvan er op 31 december 2022 in totaal 10 cliënten in zorg waren, 5 cliënten zijn uitgestroomd naar forensisch ambulante begeleiding, 8 cliënten het traject voortijdig negatief is beëindigd of zij tegen het advies in uit zorg zijn gegaan, 4 cliënten zijn doorgestroomd naar een andere zorgaanbieder en 7 cliënten zelfstandig zijn gaan wonen.

De verhouding forensische zorg (gefinancierd door Dienst Justitiële Inrichtingen, DJI) ten opzichte van anders gefinancierde zorg:

Op 31 december 2022 waren er in totaal 19 forensische cliënten (2,3%) in zorg op een totaal van 841 cliënten in zorg bij Tragel.

Kwaliteitskader Forensische Zorg
In het Ontwikkelplan 2021-2023 voor de forensische zorg DOOR maakt DOOR de ambitie concreet in doelstellingen. In het Ontwikkelplan wordt beschreven welke vereisten nodig zijn om tot resultaat te komen. Er wordt gewerkt aan het aanscherpen van het huidige aanbod en het ontwikkelen van een (meer) sluitende keten van forensische zorg, met aansluitend een gezonde bedrijfsvoering. Speerpunten zijn: ontwikkeling en innovatie van het zorgaanbod, competent personeel en acquisitie.

De komende periode investeren we in ontwikkeling van kwaliteit en veiligheid op vier fronten door:

  • doorontwikkeling van het kwaliteitsmanagementsysteem en implementatie van het Kwaliteitskader Forensische Zorg;
  •  ontwikkeling van een Zorgprogramma Forensische Zorg;
  •  implementatie van Triple-C;
  •  ontwikkeling competentieprofiel Forensische Zorg.

DOOR heeft een kwaliteitshandboek voor het primaire proces t.a.v. de forensische zorg. Dat wordt verder geïmplementeerd worden in kwaliteitsmanagementsysteem van Tragel (KMS). De onderdelen van het Kwaliteitskader Forensische Zorg nog geïmplementeerd dienen te worden daarin opgenomen.

Het huidige zorgprogramma LVB van Tragel is onvoldoende toereikend voor de forensische zorg, vanwege wetgeving en de specifieke doelstelling van forensische zorg.

Het ontwikkelen van een sluitende keten moet meer vorm krijgen door meer samenhang te brengen in visie en kwaliteit. Ook de implementatie van Triple-C speelt hierin een belangrijke rol. In 2023 worden er trainingen georganiseerd.

Praktische handvatten
In het Kwaliteitskader Forensische Zorg zijn vijf pijlers benoemd waarmee handvatten worden aangereikt om in de praktijk mee te werken. Het brengt de focus op wat belangrijk is binnen de forensische zorg. Binnen alle pijlers is het Kwaliteitskader gericht op leren, reflecteren en het continu werken aan hoogwaardig gespecialiseerde zorg. De vijf pijlers zijn: veiligheid en persoonsgerichte zorg, forensisch vakmanschap, organisatie van zorg, samenwerken en informeren over resultaten.

Pijler 1: Veiligheid en persoonsgerichte zorg
In de forensische zorg staat de balans tussen veiligheid en persoonsgerichte zorg centraal. De begeleiding is primair gericht op het reduceren van het risico op recidive en daarmee de veiligheid voor de maatschappij. Bij het werken aan herstel is het verminderen van risico en recidive het meest essentiële onderdeel binnen de forensische zorg. Daarom leveren we persoonsgerichte herstelzorg binnen de forensische zorg.

In het meerjaren ontwikkelplan voor de forensische zorg voor DOOR 2021-2023 zijn kwaliteitsaspecten opgenomen rond veiligheid en persoonsgerichte zorg. Onderdeel van de aanscherping van het huidige aanbod is de kwaliteitsbevordering ten aanzien van de methode. Dit realiseren we onder andere door Triple-C door te vertalen voor de forensische zorg. Forensische Scherpte heeft hier een belangrijk aandeel in.

”Forensische scherpte is bewustzijn van de patiënt, van zijn of haar stoornis en de forensische setting. Het is het kunnen herkennen van zelfs subtiele signalen van mogelijke escalatie, het eigen onderbuikgevoel, de capaciteit om hierover met collega’s te communiceren en de bereidheid om te handelen wanneer nodig, en de realisatie dat dit in zichzelf ook een effect op de patiënt kan hebben (Clercx et al., 2020).”

Risicomanagement
In 2021 hebben we de FARE (Forensisch Ambulante Risico Evaluatie) definitief geïmplementeerd, na een succesvolle pilot. De FARE is een instrument voor risicotaxatie, waarmee op basis van statische en dynamische factoren het recidiverisico wordt bepaald. Met name de dynamische factoren vormen een integraal onderdeel van de begeleiding bij DOOR.

Op basis van overdracht vanuit een klinische opname of ambulante behandeling wordt er gewerkt met een signaleringsplan. Als deze vanuit een andere setting niet is overgedragen stellen we deze op indicatie, al dan niet in afstemming met de behandelende partij, zelf op. De delictanalyse is een diagnostisch instrument dat niet wordt afgenomen bij DOOR binnen de verblijfszorg en ambulante begeleiding. Als deze vanuit overdracht beschikbaar is, wordt het zorgplan mede opgesteld naar aanleiding van de delictanalyse.

In 2022 hebben we de KFZ toolbox problematisch middelengebruik geïmplementeerd, waarbij we een doorvertaling van het product hebben van klinische zorg naar forensisch beschermd wonen.

Transparantie
Cliënten en hun naasten moeten duidelijkheid hebben over wat iemand mag verwachten van de zorg en welke rol ze daar zelf in spelen. Inmiddels hebben alle cliënten de mogelijkheid tot digitaal toegang tot hun eigen dossier.

Daarnaast investeren we in het actief betrekken van naasten bij de begeleiding, omdat dit kan bijdragen aan het succes van resocialisatie. In de praktijk blijkt dat hier maar een klein percentage van de cliënten toe bereid is, om uiteenlopende redenen. Als er een steunend netwerk is, motiveren we cliënten om dat actiever te benutten en hun naasten te betrekken bij hun behandeling en begeleiding.

Pijler 2: Forensisch vakmanschap
De forensische zorg kent specifieke taken en verantwoordelijkheden. De deskundigheid van de forensische professional bepaalt de mate van kwaliteit van zorg. Professionals in de forensische zorg weten wat er verwacht wordt in termen van methodisch werken, competenties en leerdoelen. Organisaties in forensische zorg dienen vakmanschap te stimuleren en op het gewenste niveau te krijgen en houden.

Het specifieke karakter van de forensische zorg vraagt om andere expertise, competenties en kent ook andere verantwoordelijkheden in vergelijking met de gehandicaptenzorg. We willen competente begeleiders behouden door taakdifferentiatie en het bieden van doorgroeimogelijkheden. De urgentie hiertoe is groot gezien de grilligheid van de FZ en staat daarmee direct in relatie tot het voeren van een gezonde bedrijfsvoering. Gezien de omvang van deze doelstelling richten we ons in ’23 verder op organisatie hiervan en stellen we hiertoe een implementatieplan voor ’24 op.

Scholingsplan
We zijn ambitieus, we willen groeien en nóg beter worden. Om die reden is begin 2021 een dynamisch scholingsplan ontwikkeld dat specifiek gericht is op de deskundigheidsbevordering van de (ervaren) forensische professional bij DOOR.

Er wordt meer ruimte ervaren om te leren, te reflecteren en te ontwikkelen. In 2022 is er meer ruimte vrij gemaakt voor intervisie. Ook wordt er ieder kwartaal een forensische scholingsdag georganiseerd voor de medewerkers in forensische zorg.

Inwerkprogramma
Nieuwe collega’s zonder ervaring in forensische zorg hebben in een evaluatie aangegeven dat er in het inwerkprogramma meer aandacht besteed dient te worden aan basiskennis omtrent het werken in de forensische zorg. Dit kan het inwerken bespoedigen omdat zij over het algemeen wel ervaren zijn in het werken met bijkomende problematieken. De komende periode (2023) zal het inwerkprogramma hierop worden bijgesteld. De Forensische Leerlijn biedt daarin een goede uitkomst.

Pijler 3: Organisatie van zorg
Er dient een veilig werk- een leefklimaat te zijn, waarbij veiligheid en persoonsgerichte zorg en forensisch vakmanschap de ruimte hebben. Kwalitatief goede en veilige forensische zorg, zowel voor de cliënt, als de professional en de maatschappij. Dit komt terug in het nieuwe kwaliteitsmanagementsysteem (KMS). Lees verder onder Samen werken aan ontwikkeling: Samen sturen op Kwaliteit en Veiligheid.

Pijler 4: Samenwerken
Voor een veilige terugkeer in de samenleving, heeft een cliënt binnen de forensische zorg een netwerk nodig dat gericht is op passende ondersteuning. Hierin staan goede ketenaansluiting, zorgvuldige overdrachten van cliënten en samenwerking in geval van stapelzorg centraal.

Netwerk
DOOR heeft een zorgcoördinator, woonbegeleiders, ambulant begeleiders, medewerkers dagbesteding en gedragsdeskundigen. Er is vaak overleg met de reclassering en andere partners. DOOR werkt samen met (maatschappelijke) organisaties zoals gemeente(n), politie, woningbouwverenigingen, schuldhulpverlening, werkgevers, maatschappelijke opvang organisaties, sportverenigingen, buurtverenigingen en geloofsgemeenschappen. Ook zijn er vrijwilligers actief bij DOOR. Binnen DOOR zijn de verantwoordelijkheden duidelijk beschreven wat betreft de communicatie met de wijk, instanties, gemeente(n), de samenleving en de media.

Werkgroep ketenpartners
Naast de diverse vormen van begeleiding hebben cliënten vanwege de complexe problematiek ook een hulpvraag voor behandeling. Hierin werken we nauw samen met de ketenpartners, waarbij DOOR expert is op het vlak van LVB’ers.

In 2022 zijn de ZAG zorg afstemmingsgesprekken met betrokken ketenpartners geïmplementeerd. Samen werken we aan alle kwaliteitsaspecten in de keten. Er zijn veel professionals en organisaties betrokken zoals reclassering, forensische poliklinieken en verslavingszorg. Daarmee wordt samenwerken in de keten versterkt en effectiever.

Omgeving
De organisatie informeert de directe omgeving en externe organisaties actief over het werk en het doel ervan. DOOR vertelt over hun werk met een toegankelijke website, waarbij vakjargon wordt geweerd, en in de media. Dit verbetert de publieke beeldvorming over de forensische zorg en reduceert stigmatisering. Ook zijn er folders voor reclasseringsorganisaties, penitentiaire inrichtingen, forensische klinieken en het Zorg- en Veiligheidshuis Zeeland. In de eerste helft van 2022 is een animatiefilm opgeleverd over het zorgaanbod van DOOR, bestemd voor potentiële cliënten en verwijzers. In 2023 zullen we websitetekst herzien waarbij er specifiek aandacht zal zijn voor de kwaliteitsaspecten van het kwaliteitskader.

Pijler 5: Informeren over resultaten
De forensische zorg heeft een tweeledig doel. Aan de ene kant is de zorg gericht op het beperken van het recidiverisico en daarmee werken aan een veiligere maatschappij. Aan de andere kant is de forensische zorg gericht op het psychisch sociaal-maatschappelijk welbevinden van de cliënt.

Prestatie-indicatoren
Voor DOOR (beschermd wonen/ ambulante begeleiding) geldt dat alleen indicator 2 van de prestatie indicatoren forensische psychiatrie van toepassing is.

Indicator 2 brengt de gewenste vervolgzorg voor de patiënt in kaart ten behoeve van de continuïteit van zorg. Van hulpverleners wordt verwacht dat zij een goed lopend ketentraject voor de patiënt organiseren. Onder continuïteit wordt begrepen een vloeiende overgang van forensische zorg in het kader van een forensische zorgtitel, naar zorg waarbij de forensische zorgtitel is geëindigd. Deze overgang kan zowel plaatsvinden bij de zorgaanbieder zelf als bij een andere zorgaanbieder. Door te registreren waar de vervolgzorg zou moeten plaatsvinden, worden de knelpunten in de continuïteit van zorg beter zichtbaar.

In 2022 is van 4 cliënten de forensische zorgtitel geëindigd. Voor één van hen is de zorg voortgezet middels de WLZ, voor twee van hen is de zorg voortgezet via de WMO en van één van hen is de zorg bij einde titel beëindigd tegen het advies van de begeleiding in beëindigd.